Web Sitesi Tasarımlarının Tarihi

İnternetin ilk zamanlarında birçok web sitesi bilişim departmanları tarafından yapılıyordu. Günümüzde web sitesi, kendi başına bir sektör haline geldi. Mükemmel web siteleri işletmelerin büyümelerini, kötü olanlar ise başarısız olmalarını sağlıyor. Artık web siteniz, bir doğrulama aracından çok daha fazlası. Birçok potansiyel müşteriniz, web sitenizin dijital bir kapı olduğunu düşünüyor. Peki hayatımızın önemli bir parçası olan "web sitesi" günümüzdeki haline nasıl geldi?

Başlangıç: 1991

World Wide Web'e hoşgeldiniz. CERN, Kasım 1992'de ilk web sitesini yayınladı. Tabii Web, aslında Ağustos 1991'de resmi olarak duyuruldu. Bu ilk web sitesi %100 metin temelliydi. Görünen tek renkli şey maviydi (hyper text). Web'in ilk zamanlarında bu tek sayfa tek başına oldukça heyecan vericiydi.

HTML

Web sitesi tasarımının ilk zamanlarında bir yapı oluşturmanın tek gerçek yolu <table>'ın gücüydü. Oldukça fazla sınırlama olduğu için bu dönemlerde yapılmış web sitesi tasarımları oldukça basitti. Tabloların (tables) asıl amacı sayılar için bir yapı oluşturmaktı ama tasarımcılar bunları web sitesinin yapısını oluşturmak için kullanmaya başladılar. Bu yapılarla ilgili sorun, bunların oldukça hassas ve oluşturulmasının zor olmasıydı. Tabii bu tabloların elemanları dikey olarak kolaylıkla sıralayabilmek gibi faydaları da vardı. Tablolar, şimdi kullandığımız grid yapılarının da önünü açtı.

Aramalar: 1993

World Wide Web'in yayınlanmasından yalnızca 2 yıl sonra ALIWEB ile tanıştık. ALIWEB (Archie Like Indexing for the WEB), ilk arama motoru olarak düşünüldü. Bu arama motoru Kasım 1993'te tasarlandı ve kullanıcılara, internetin en güzel içerikleri için linkler sundu. Yalnızca 2 yıl içinde tasarımın nasıl hayata geçtiğini görmeye başladınız. ALIWEB'in amacı, kullanıcıların faydalı bilgilere ulaşmasını sağlamaktı. Yaratıcılar, kullanıcıların farklı web sitelerinin linklerine ulaşmasını istedi. Renkli bir arka plan ile sayfanın önemli elemanları öne çıkarıldı.

Açılış Sayfalarının (Landing Pages) Doğuşu: 1993

MTV, 1993'te web sitesini yayına aldı. Başlarda, VJ Adam Curry web sitesini şahsi olarak yürütüyordu. Açılış sayfalarını ilk kullanan isimlerden biri MTV'ydi. 1993'te MTV'nin web sitesine girdiğinizde karşınıza bir resim çıkıyordu. Bundan yalnızca birkaç yıl önce olmasına rağmen devrim sayılabilecek bir değişiklikti. Bu sayfanın yüklenmesinin ne kadar uzun süreceğini tahmin edebiliyor musunuz? 1993'ün sonunda, MIT Araştırmacısı Matthew Gray'in yaptığı bir çalışmaya göre yalnızca 623 web sitesi vardı. İnternet yükseliyordu. Tabii tasarım da öyle.

Tasarımda Reklamlar: 1994

Aslında online pazarlama işi, birçok insanın tahmin ettiğinin aksine oldukça geçmişe dayanıyor. 90'lı yıllarda birçok web sitesi reklamlarla doluydu. Wired olarak da bilinen Hotwire, 1994'te web sitelerinin header'ına banner ekleyerek bir ilk olmayı başardı. Şu an basit görünse de, o dönemlerde tasarımlar hızla karmaşıklaşıyordu. Bu sayfa kullanıcıları etkileyebilmek için daha az metine ve çok daha fazla tasarım elemanına sahipti. İnternet gelişmeye devam etti: 1994'ün ortalarında 2738; sonlarında ise 10.000'den fazla web sitesi vardı.

Güç Serbest Kaldı: JavaScript

Web sitelerinin geleceği hızla şekillenmeye başladı. JavaScript, Web'e hareket getirerek, tasarımcıların statik HTML'nin limitlerini aşmalarını sağladı. Bu sayede "pop-up" pencereler doğdu. Bu durum, ilk olarak sayfanın üstünün yüklenmesini sağladığı için web sitelerinin yavaşlamasına sebep oldu. JavaScript'in ilk fonksiyonlarının birçoğu daha sonra CSS ile gerçekleştirilebildi. Günümüzde JavaScript hala güçlenmeye devam ediyor.

Bir Adım Öteye: 1996

İnternet kullanıcıları 1996 yılıyla birlikte iki katının üstüne çıktı (dünya geneli 36 milyon kullanıcı) CNN'in 1996'da dönemin en gelişmiş tasarımlarından birine imza attı. Metinler, görseller ve reklamlarla, CNN 90'ların ortasında oldukça dengeli ve kullanışlı bir tasarım sundu. 1996'da, web sitelerinin sayısının 25.300'den 257.601'e yükseldiğini gördük. Bu durum web sitesi başına kullanıcı sayısının 1908'den 301'e düşmesine sebep oldu.

Web Animasyonlarının Altın Çağı: Flash

Flash; web sitesi tasarımlarına bakışlı değiştirdi. Tasarımcılar ilk defa, yalnızca bir araç kullanarak istedikleri şekli yaratabilmeye, animasyon eklemeye ve daha önce olmadığı kadar bağlayıcı web siteleri yapabilmeye başladılar. Bu dönemde temel sorun, bütün kullanıcıların Flash eklentisi olmamasıydı. Bu insanlar için Flash siteleri oldukça yavaş yükleniyordu. Flash çağı bize animasyonlu girişleri tanıttı.

Arama Motorlarının Kralı Doğdu: 1998

!998'de, internet şu an gördüğümüz internete benzemeye başladı. 4 Eylül 1998'de Google Beta hayatımıza girdi. Bu tasarım tabii ki ALIWEB'den oldukça farklıydı. Linklerle dolu bir sayfa yerine, Google minimalist bir tasarıma sahipti. Tabii bunun doğru bir yaklaşım olduğu tartışılmaz.

Yaratmanın Daha Esnek Yolu: CSS

Flash'tan oldukça kısa bir süre sonra sahneye CSS giriş yaptı. Daha fazla kullanıcı online oldukça, hız büyük bir problem olmaya başladı. CSS'in arkasındaki düşünce oldukça basit. İçerik ve sunumun birbirinden ayrılması. Web sitelerinin içerikleri HTML, web sitesinin stili de CSS ile kodlanacaktı. O dönemde CSS ile ilgili en büyük sorun zayıf tarayıcı desteğiydi. Neyse ki bu sorunun aşılması fazla zaman almadı ve artık CSS bütün tasarımcıların bilmesi gereken bir "dil" haline geldi.

Online Ekonomi: 2000

Bu yıl internet ekonomi alanında büyük bir gelişme kaydetti. Dünyanın ileri gelen online ödeme şirketlerinden Paypal, 1999'da kuruldu. İşletmeler internet sektörüne girmeye başladıkça, mükemmel görünümlü web sitesi tasarımları yalnızca bir istek olmanın ötesine geçti ve bir ihtiyaç haline geldi.

Blog Kültürü: 2003

2000'li yıllarda web sitesi tasarımları, şirketlerin bilişim departmanları tarafından tamamen teknik bir alan olarak ele alınırdı. 2003'te bu durum değişti. Dünyanın en çok bilinen içerik yönetim sistemi Wordpress, 2003'te internet sektörüne girdi. Zaman ilerledikçe daha farklı içerik yönetim sistemleri ortaya çıkmaya başladı ve "web tasarımı", teknik bir iş olmaktan çıktı.

Sosyal Medya: 2004

MySpace, kullanıcıların kendi profillerine sahip olduğu ve diğer online kullanıcılarla bağlantı kurduğu bir yer haline geldi. Hatta daha fazlası, MySpace kullanıcıların kendi profillerini kişiselleştirebilmeleri için HTML editörlerine giriş hakkı tanıdı. Dönemin web sitesi tasarımcıları HTML kullanarak kendi profillerini tasarlamaya başladılar.

Facebook Halka Açıldı: 2006

Facebook, MySpace ile birlikte çıkmış (2004) olsa da, yalnızca üniversite öğrencilerine giriş hakkı tanıyan bir sistemdi. 2006'da Facebook halka açıldı ve sosyal medyayı ve insanların internete bakış açısını değiştirdi. MySpace'in verdiği kodlama özgürlüğünü Facebook kullanıcılarına vermedi. Basit, tutarlı bir tasarımla kaldı. Facebook, kendi tasarımına, markası çerçevesinde odaklandı. Ağlarındaki her şey Facebook hakkında bir şey söylüyordu. Marka hızla yayıldı ve bunu yalnızca sade ve marka odaklı bir web sitesi tasarımı ile yaptı.

Mobil Çağ

Mobil cihazlar ve akıllı telefonlar insanların web hakkında düşünme biçimlerini değiştirdi. 2007'de çoğu web sitesi "mobil dostu" değildi. O zamanlarda mobil cihazlardan web sitelerinde gezinmek gerçekten can sıkıcıydı. Bu durum, web sitesi tasarımcılarının, mobil web sitelerine farklı bir şekilde yaklaşmalarına sebep oldu. Bu yeni yaklaşım, peşinde birçok soru getirdi. Mobil siteler küçültülmeli mi? Mobil için bir standart geliştirmeli miyiz? Kullanıcıların veri harcamaması için hızı nasıl arttırabiliriz?

Mobil Devrimi: 2007

29 Haziran 2007'de piyasaya sürülen ilk iPhone, web sitelerinde yeni bir çağ açtı. Apple, akıllı telefonları çıkarmadı, onları bir akım haline getirdi. Apple her zaman ürünleri ve tasarımları ile tanındı. 2007'de basit ve zekice bir tasarımlar markalarının online sunumunu yaptılar.

Sosyal Ağda Görseller: 2009

Zaman içinde internet, kültürümüzün büyük bir kısmını oluşturmaya başladı. 2009'da Flickr, Times'ın en iyi 50 web sitesi listesine girdi. Yahoo tarafından yaratılan Flickr, insanların fotoğraflarını paylaşmalarına olanak verdi. Flickr'daki fotoğraf paylaşımlarının arkasındaki fikir, insanların fotoğraflarına etiket yapabilme imkanı vermesiydi. Bu sayede bir kategorileşme meydana geldi ve insanların kalabalıktan sıyrılabilmesi mümkün oldu.

Responsive Tasarım

Mobil internet kullanımının artmasıyla, mobil tasarım oldukça gelişti. 2010'da, Ethan Marcotte isimli tasarımcı herkes tarafından kabul edilen bir mobil tasarım yaklaşımı geliştirdi. Marcotte, ayrı bir mobil site yapmak yerine, aynı içerikleri fakat farklı yapıları kullanarak, farklı ekran boyutlarına uyumlu web sitesi tasarımlarını geliştirdi. Bu, Responsive Tasarımın doğuşuydu.

Teknik açıdan bakıldığında hala HTML ve CSS kullanılıyordu. Responsive tasarımın sağladığı asıl fayda, içerik eşitliğiydi, yani bir web sitesi her yerde aynı olabiliyordu.

Web Sitelerinin Geleceği

Kasım 2015 ile birlikte internetteki web sitesi sayısı 935.000.000'u aştı. Günümüzün web siteleri 90'dakilerle aşağı yukarı aynı kodlarla oluşturulsa da, sürecin kendisi çok değişti. İnternetteki rekabet yüzünden artık kullanıcı odaklı olmaya başladı. Geleneksel web sitesi tasarımları, beraberinde birçok risk getirdi.

Şu an web siteniz bütün pazarlama aktivitelerinizin çekirdeğini oluşturduğu için, web tasarımlarınızın işletmeniz için büyük önem taşıdığını bilmekte fayda var. Web siteniz asla tamamlanmış değildir. Kullanıcılar geliştikçe, tasarımınız da gelişmeli.